"Жасөспірімдер ортасындағы қорқыту: себептері мен салдары"

"Жасөспірімдер ортасындағы қорқыту: себептері мен салдары"

Колледжде қорқыту: ата-аналар мен жәбірленуші не істеуі керек?

Сыныптастарының агрессиясы мен психологиялық қысымының құрбаны болған қыз Лена Бессольцева туралы кеңестік әдемі "тұлып" фильмі бәріміз есімізде. Американдық киноның жанкүйерлері бұл тақырыпта Стивен Кингтің романына негізделген "Кэрри" фильмін еске түсіре алады, онда басты кейіпкер өзінің ерекше келбеті мен психологиялық ерекшеліктеріне байланысты құрдастарының қорлауы мен зұлым әзілдерінің нысанасына айналады.

Мұның бәрі қорқыту – қорқыту, қорқыту, ысқылау туралы. Сөз жаңа, құбылыс ескі.

Бұқаралық ақпарат құралдарында біз барған сайын қорқынышты тақырыптарды кездестіреміз:" жасөспірімдер желіге сыныптасын ұрып-соғу туралы бейнелерді орналастырды","қыз мектепте қорлау салдарынан өз-өзіне қол жұмсады".

Қорқыту мәселесі – заманауи, өткір әлеуметтік. Сіз оған көзіңізді жұма алмайсыз, өйткені балалардың қатыгездігі кейде барлық рұқсат етілген шекаралардан өтеді.

Бұл мақала – ата-аналарға, балаларға, тәрбиешілерге, мектепте немесе колледжде қорлау мен қорқытуға тап болғандарға және баласын қазіргі заманның осы қорқынышты құбылысынан қорғағысы келетіндерге арналған.

Қорқыту зорлық зомбылықтың бір түрі ретінде

Қорқыту дегеніміз не

"Қорқыту" ұғымы (ағылш. bullying-қорқыту, қорқыту) ХХ ғасырда пайда болды. Бірақ ол жақында "мектептегі қорқыту" кітабының авторы, норвегиялық психология профессоры дан Ольвеустың арқасында қазіргі заманғы маңызға ие болды.

Қорқыту-бұл зорлық-зомбылықтың бір түрі, ол ұжым мүшелерінің бірін екіншісінен немесе адамдар тобынан агрессивті түрде қудалауды қамтиды.

Қорқыту, бойкот, тергеу түріндегі психологиялық зорлық-зомбылық, бірақ ересек ұжымда моббинг деп аталады.

Қорқытудың түрлері

Қорқытудың қандай түрлері бар?

* физикалық-жәбірленушіге қатысты тікелей физикалық әрекеттер (итеру, тепкілеу, ұрып-соғу, жыныстық қудалау);

* ауызша-қорқыту, қорлау, мазақ ету, қорлау;

* әлеуметтік-психологиялық-әлеуметтік шеттетуге немесе оқшаулануға бағытталған қорқыту (өсек, қауесет, елемеу, бойкот, манипуляция);

* экономикалық-бопсалау немесе ақшаны, заттарды тікелей таңдау, киімнің бұзылуы;

• кибербуллинг (ағылш. – cyberbulling) немесе Интернеттегі қорқыту-әлеуметтік желілер, электрондық пошта арқылы Интернетте қорқыту. Ол қауесеттер мен жалған ақпаратты таратуды, жеке беттерді бұзуды, жағымсыз хабарламалар мен түсініктемелер жіберуді қамтиды. Бұл қорқытудың ең жас және ең қауіпті түрі, өйткені оны қорғау және қауіп төнетін көздерді табу өте қиын

Бүгін қорқыту

Қазіргі қорқытудың ерекшеліктері қандай? Ең алдымен, қорлау негізінен Интернетте болады. Қазір әлеуметтік желілер де, әртүрлі мессенджерлер де танымал, мұнда сіз кез-келген адамға жалған профиль немесе лақап атпен жаза аласыз. Мұны өздерінің жазасыздығына сенімді көптеген жасөспірімдер пайдаланады-олар өз әрекеттері үшін жауап бермейді. Жасөспірімдер агрессивті немесе әдепсіз бейнелер мен фотосуреттер жібереді, қорлайтын пікірлер жазады.

Мұғалім де қазіргі қоғамда қорқыту мен қорқытуға ұшырауы мүмкін деген одан да қорқынышты факт. Егер бұрын оқушылар мұғалімнің креслосын желіммен жайып немесе түймелер қоя алатын болса, бүгінде жасөспірімдер сабақ кезінде мұғалімді қорлап, қорлап, бетіне түкіріп, тіпті ұрып-соғуы мүмкін.

Қорқытудың себептері мен себептері

Енді қорқытудың себептері мен себептерін анықтауға тырысайық. Балаларды өз құрдастарына соншалықты қатыгез және агрессивті болуға не мәжбүр етеді?

Іс жүзінде көптеген себептер бар. Біз оларды топтарға бөлеміз:

* педагогикалық (микроклимат). Мұнда мұғалімнің позициясы маңызды рөл атқарады. Бала тәрбиешілердің өздері оқушыларды мазақ етуге және қорлауға мүмкіндік беретін жағдайда қорлауға ұшырауы ықтимал. Сонымен қатар, мұғалім қорқыту жағдайында проблеманы біле отырып, бірақ оған араласпай, үшінші тарап позициясын ұстай алады;

* психологиялық (агрессордың жеке басы, Буллер деп аталады және жәбірленуші);

* әлеуметтік (қоғамдағы басым агрессивті мінез-құлықты насихаттау және насихаттау: теледидарда, интернетте, компьютерлік ойындарда);

* отбасылық (ата-ананың сүйіспеншілігі мен назарының болмауы, ата-аналардың физикалық және ауызша агрессиясы, шамадан тыс бақылау).

Қорқыту мотивтеріне мыналар жатады:

• қызғаныш;

* кек алу (қорлау құрбаны өзі қорлаушыларды азап шеккені үшін жазалауға тырысып, Буллер болған кезде);

* ұжымда өзін-өзі растау;

* назардың орталығында болуға, "салқын"көрінуге ұмтылу;

* қарсыласты қорлау арқылы бейтараптандыруға деген ұмтылыс.

Сіздің балаңыз қорлаудың құрбаны болғанын қалай анықтауға болады?

Балалар әрқашан ересектерге өз проблемалары туралы айта алмайды. Сондықтан ата-аналар үшін баланың қорқытудың құрбаны болғанын уақытында тану маңызды. Мұны келесі белгілер көрсетуі мүмкін:

* бала оқу орнына теріс қарайды, ол жерге бармау үшін барлық мүмкіндікті пайдаланады;

* оқу орнынан қайтады депрессияға ұшырады;

* айқын себепсіз жиі жылайды;

* ештеңе айтпайды;

* ұйқының және тәбеттің бұзылуы;

* бетіндегі немесе денесіндегі көгерулер мен абразиялар, жыртылған киім.

Ата - аналарға қалай әрекет ету керек?

Бірінші және ең маңызды мәселе - балаңыздан кінә сезімін алып тастау!

Оның қорланғаны үшін кінәлі емес екенін түсіндіріңіз. Бала ешбір жағдайда басқалардан жаман емес, ол өзі үшін қиын жағдайға тап болды, одан ата-аналар мен мұғалімдер оған жол табуға көмектеседі.

1. Балаңызға оның жағында екеніңізді білдіріңіз. Қолдау көрсетіп, тыныштандырыңыз: "маған бәрін айтқаныңыз жақсы! Мен саған сенемін. Болған оқиғаға сен кінәлі емессің. Мен саған көмектесемін".

2. Онымен болған жағдай туралы сенімді түрде сөйлесіңіз. Оған әрі қарайғы әрекеттер мен мінез-құлық сызығын түсіндіріңіз.

3. Балаңызға өзіне деген сенімділік пен құрдастарының шабуылына қарсы тұру қабілетін арттыруға көмектесіңіз.

4. Сынып жетекшісімен, тәрбиешілермен, балаңыздың қорлаушысының ата-анасымен сөйлесіңіз.

5. Егер жағдай ауыр болса және оны бейбіт жолмен шешу мүмкін болмаса, аударманы қарастырыңыз . Тағы да, бұл төтенше жағдай, өйткені дәл сол жағдай жаңа жерде қайталануы мүмкін.

6. Кибербулинг жағдайында: егер буллер белгілі болса-оның мекен-жайынан хабарламаларды бұғаттаңыз немесе сайт әкімшілігіне шағымданыңыз. Егер агрессор анонимді болса – хат-хабарларды басып шығарыңыз, бейнелер мен фотосуреттер беттерінің скриншоттарын алыңыз және тікелей құқық қорғау органдарына жіберіңіз.

Ата – ананың міндеті-қорлау жағдайына тап болған баланы қорғау және қолдау ғана емес, сонымен бірге оған айналасындағылармен дұрыс, сау қарым-қатынас жасауға үйрету. Күнделікті өмірде зұлымдықпен, қатыгездікпен және агрессиямен бетпе-бет келуден аулақ болу өте қиын. Бала "жоқ" деп айтуды үйренуі керек, жолдастарының арандатуы мен айла-шарғысына берілмеуі керек, кейде ересектерді өз бетінше түсінуден гөрі өз проблемаларына арнау дұрыс екенін білуі керек және туыстары оны өшірмейтініне сенімді болуы керек, бірақ қиын уақытта көмектеседі және қолдайды.